Is het normaal dat kinderen met tegenzin leren en school saai vinden? Wat doet het met kinderen om ‘zwakke leerling’ genoemd te worden? Wat is de rol van ons onderwijs?Sjef Drummen, onderwijskunstenaar heeft zichzelf deze vragen heel vaak gesteld.

Dit boek heet Catharsia omdat het enerzijds een fysiek object(boek) betreft en anderzijds omdat ons denken een reiniging behoeft. De boute teksten werken hopelijk als een wasvoorschrift voor het brein, nodig om tot werkelijk andere inzichten over onderwijs te komen.

Catharsia als synoniem voor schoonheid; reinheid, het resultaat van het ontmayonaisen van onze hersens. Maar ook als schoonheid in de zin van mooiheid.

 Dit boek gaat over mijn absolute geloof in de noodzaak dat het huidige failliete onderwijsbestel volledig vervangen wordt door een ethisch verantwoord model. Daarbij blijken kunst en empirische filosofie de kernkrachten te zijn om te komen tot reiniging en zuiver inzicht. Het boek gaat over mijn zoektocht naar de waarheid, mijn waarheid dus. Een constante reflectie op de vraag wat is goed onderwijs en hoe kan men dit realiseren. Leren is leven en leven is leren.

Aristoteles: “Catharsis is loutering van de ziel. Komen tot dieper inzicht door middel van confrontatie met angst en medelijden.”

 Freud: “Catharsis is het opnieuw beleven van trauma’s om die zo te  kunnen overwinnen.”

De 10 geboden van het 21^ste-eeuwse leren (samenvatting voor de ongeduldige lezer)

In 1978 start Sjef als handenarbeid leraar aan de MAVO in Thorn en raakt geschokt. School dicteert het gehele leerproces. Er is geen enkele autonomie voor de leerlingen. Hij ervaart school als een onderdrukkend systeem dat dodelijk is voor de verbeeldingskracht van kinderen. Hierdoor komt hij tot de volgende 10 geboden

1. Nieuwsgierigheid is de motor van alle leren, verbeeldingskracht is de brandstof van die motor.

We worden geboren als perfecte autodidactische leermachines. Onderwijs moet zorgen dat de machines aan blijven staan.

2. Een agile leergemeenschap is gebaseerd op autonomie en ontdekkingskracht

Inzichten van de pedagogiek, psychologie, neurologie, filosofie en technologie geven heldere inzichten en mogelijkheden om die leergemeenschap te optimaliseren.

3. Leren 0.0 is datgene wat ouders met hun kinderen doen

In 50.000 jaar is er niets veranderd in hoe de mens leert. Elk kind heeft zijn eigen leerrecept en dagelijks kijk je of dat recept nog werkt. Leren is namelijk een uniek proces in de hersenen van elk lerend individu. Leren 0.0 is going back to (prepare for) the future.

 Behandel kinderen ongelijk

Laat kinderen merken dat ze allemaal uniek en daardoor waardevol zijn. Zonder algemene standaard bestaat er geen pestgedrag want afwijken kan niet als er geen norm is. Iedereen is afwijkend in zijn uniciteit.

5. Leren is een autodidactische activiteit die in een sociale context plaats vindt.

Elk brein maakt eigen verbindingen tussen de 86 miljard neuronen. Daardoor zijn alle mensen verschillend en leren dus ook allen anders, maar wel allen binnen de sociale context; we willen goed doen en ertoe doen en samen doen.

6. Verwerp alle geïnstitutionaliseerde educatieve onzin

We zijn geconditioneerd in het denken dat school niet kan bestaan zonder toetsen, focus op kennis, huiswerk, leraren, lesgeven, methodes, schoolboeken, vakken, lokalen, niveaus, lesroosters, etc. We moeten detoxen. De wereld veroveren begint met een leven lang leren dat je vastberaden, gedisciplineerd en met lef ZELF ter hand neemt. Er is geen verschil tussen kunnen en kennen.

7. Focus op kennis leidt tot demotivatie, focus op motivatie leidt tot kennis.

In de komende eeuw wordt het niet-weten en niet-begrijpen belangrijker dan weten en begrijpen. Samen met verbeeldingskracht vormt dit de energie om te komen tot nieuw weten. En alleen nieuw weten, nieuwe kennis, maakt nieuwe toekomst. Het is immoreel om moderne kinderen te veroordelen tot een onderwijssysteem wat al eeuwen nauwelijks veranderd is. Een vorm van kindermishandeling. De mogelijkheden van de technologie geven kinderen van nu toegang tot de collectieve hersenkwab van de mensheid van data en informatie.

8. Autonoom leren is vrij, maar niet vrijblijvend

Leerprocessen van kinderen kunnen op uurniveau gevolgd worden met de huidige technologie. Autonoom leren is geen gepersonaliseerd leren. De lerende bepaalt of leren zinvol is en welke leerdoelen hij stelt. De Agoriaanse meester begeleidt de reis ernaar toe. Leerroutes kunnen dagelijks veranderen.

9. De ideale leeromgeving is een mix tussen de Efteling, Harvard, een boeddhistisch klooster, een marktplaats en een kunstatelier.

Hij moet glunderproof zijn. De Agoriaanse meester inspireert, zorgt voor optimale leercondities en ontsluit nog onbekende werelden voor de lerende. Ouders zijn betrokken en geven Masterclasses. Leren is een proces waarbij alle zintuigen betrokken zijn; het lichaam is een leermachine. Omgeving is daarbij van groot belang. Er mogen geen grenzen zijn tussen thuis, de straat, de virtuele wereld en de leeromgeving. Jongeren ontwerpen hun eigen werkplek en veranderen die regelmatig.

10. Als kinderen elke dag lachend naar school gaan en thuiskomen, hoef je je geen zorgen over hun leren te maken.

Agora is een leefgemeenschap, gebaseerd op volledig vertrouwen in de perfecte leermachines en op onvoorwaardelijke liefde voor al die kinderen. De Agoriaanse meester is de bemiddelaar tussen de wereld en de lerende. Zonder stress of werkdruk, in een goedkoper model dan het huidige schoolvakken systeem. WE DOEN ALLEEN NOG MAAR WAT GOED IS VOOR DE ONTWIKKELING VAN KINDEREN EN WAT GOED IS VOOR DE AARDE.

Bob Dylan: ‘but to live outside the law, you must be honest”.

 Je moet zuiver op de graat zijn, als je iets buiten de wet doet. Ik ben van nature een anarchistische ziel, met voorvaderen die lid waren van de bokkenrijders, die schopten tegen de maatschappij ten faveure van de gewone man. De combinatie van mijn anarchistische DNA, mijn katholieke opvoeding én mijn verbeeldingskracht, gaven mij het juiste klimaat voor vernieuwende ideeën. Ik hoop dat dit boek prikkelt, schuurt, inspireert en vermaakt. Ik hoop dat het bijdraagt aan jouw nieuwe waarheid.

Deel 1: Levenslijnen; een biografische benadering

Ik kwam uit een dogmatisch katholiek gezin gebouwd op 3 pijlers: Dogmatisch katholicisme, wetenschap dat scholing je klaarmaakt voor de maatschappij en kunst (in nog hoger aanzien dan wetenschap). We waren met 11 kinderen. Samen met 2 andere gezinnen in de straat telden we 35 kinderen; een heterogene sociale leefgemeenschap begin jaren vijftig.

Mijn tweede learning community was toen ik als jongetje van 12 naar kostschool ging. De katholieke cultuur die fouten maken toestaat (biechten) en rituelen hooghoudt geeft me een fijn thuis gevoel. Mijn vader vond hoogopgeleid zijn synoniem aan levensgeluk. Zijn eindeloze zelfvertrouwen was de brandstof voor zijn autodidactisch handelen. Hij was ook uiterst artistiek. We hadden de ideale voorwaarden om kunstzinnig te slagen. Een stimulerende omgeving, vertrouwen en liefde zijn bepalende factoren voor optimale groei.

Mijn derde learning community was met een groep jongens Kreidler brommers sleutelen. Leren van en met elkaar in een sociale gemeenschap is een effectieve manier van leren. Heterogeniteit in leeftijd en cognitie is bevorderlijk voor het leren.

Op de MAVO in Thorn werkte ik vanaf 1978. Ik verbaasde me over het feit dat leerlingen geen eigen initiatief toonden. Ik moest als leraar overal leidend en sturend zijn, tegen mijn natuur in. In de jaren negentig raakte ik gefascineerd door technologie. Ik richtte het eerste grafische lokaal van Nederland in met Apple-software en ik schoolde drukkers in digitale technologie.

Deel 2: het ontstaan van Nikée

Eind jaren negentig ontstond het innovatieve idee van Nikée. Leren in een community vanuit interesse van de lerende en van elkaar. Hiertegen wogen we alle ideeën af voor de bouw.  Vanaf 2007 stond er een verrassend, flexibel, transparant, glunderproof gebouw met standbeeld van Niké, de godin van de overwinning als metafoor voor een leven lang leren, van veugelmoment naar vleugelmoment (prestatie). Alle leerlingen kregen een gratis laptop, weinig huiswerk, een afgeschafte overgangsnorm en 40 % vrije lessen (wings) waarin kinderen zelf bepalen wat ze willen leren.

Nikée leverde stress op voor leerlingen en leraren. Het traditionele model met schoolvakken gecombineerd met digitale middelen (vernieuwing) en de vrijheid daarbinnen was lastig te maken. Leraren sturen te veel en leerlingen vragen te veel sturing binnen de combinatie. Je kunt niet half- zwanger zijn. De geschoolde leraar verzint in zijn geconditioneerde modus wingsopdrachten voor zijn leerlingen.

Deel 3: Agora

De onzin van het bestaande onderwijssysteem

Tijdens de Verlichting ontstond tegenwicht aan de onredelijkheid van het geloof. Men geloofde dat kennis de mens verheft. Het is een van de pijlers van de Westerse beschaving. Maar focus op kennis  en ratio heeft geleid tot een nieuw geïnstitutionaliseerd instituut, waar de Verlichting juist tegen streed; de school. Onderwijs ontleent zijn kwaliteit aan zoveel mogelijk reproduceerbare kennis.

Internationaal blijkt dat er relatie is tussen economische welvaart en hoog op de beste onderwijs lijst staan (goed onderwijs wordt gezien als kennisreproductie van met name wiskunde, science en leesvaardigheid).

10 redenen waarom het huidige onderwijssysteem niet meer werkt

1. De leermotivatie in Nederland behoort tot de laagste van de wereld. Dit is de grootste bedreiging van het huidige onderwijs.
2. Het bevordert segregatie. Klassen, lokalen, roosters, vmbo, havo, vwo. De meest bepalende factor voor tertiair onderwijs is het salaris van de ouders. NL maakt zich schuldig aan educatieve apartheid. Heterogeniteit is het beste voor de leerprestaties van kinderen. Het maakt het DNA rijker.
3. Het is veel te duur. Jaarlijkse reparatiekosten van schade die het onderwijsmodel zelf veroorzaakt ligt tussen 20 en 40 miljard per jaar. Te jonge leerlingen vallen uit in hbo, te lange grote vakanties zorgen voor kennishiaten, verouderde regelgeving, , veel kosten aan onderzoeken en labelen van leerlingen, lesuitval, terugloop van leraren, noem maar op.
4. Het levert werkdruk en stress bij lerenden en werknemers. Vanuit regels, focus op kennis en administratieve verplichtingen wordt werkdruk groter. Passend onderwijs is onmogelijk in een gestandaardiseerd model. Dat is als zwemmen in een bak zonder water.
5. Het gaat voorbij aan de autonomie van de lerende. Uitgaan van een curriculum is voorbijgaan aan autonomie van de leerling. Je kunt niet voorschrijven wat moet worden geleerd.
6. Het focust op kennisoverdracht. Nu, 200 jaar na de Verlichting heeft iedereen vrije toegang tot alle data ter wereld. In het laatste inspectierapport staat dat onderwijskwaliteit de laatste 20 jaar achteruit holt. Focus op kennis leidt tot demotivatie, focus op motivatie leidt tot kennis. Kinderen voelen dat school móet en ze vinden het sáái.
7. Het houdt geen rekening met verschillen. Jongensbrein ontwikkelt zich anders dan bij meisjes, iedereen leert op zijn eigen unieke manier, elk kind heeft een andere benadering nodig. Toch krijgt iedereen tegelijk, dezelfde cognitieve toetsen?
8. Enorme waste of human capital. We gaan uit van een gemiddelde benadering maar er is geen gemiddelde. Iedereen leert anders. Gelijke behandeling bevordert pestgedrag. Je hebt een probleem als je afwijkt van de norm. Maar er is geen norm. Iedereen is anders. We halen niet uit kinderen wat erin zit. Het niet-flexibele model, met klassen ingedeeld op cognitieniveau doet veel leerlingen tekort. Lef, initiatief en creativiteit hebben geen bijzondere waarde maar slaafse kennisreproductie wel.
9. Het is 30 jaar over zijn houdbaarheidsdatum Er is een berekenende zesjescultuur ontstaan. School is saai, extra initiatief wordt niet gevraagd. In de supersnelle verandering van tijdperk is kennisreproductie niet belangrijk. Lef, creativiteit, volharding, samenwerking en zelfdiscipline wel. Maar in het huidige systeem is daar geen tijd en ruimte voor.
10. Het sluit niet aan bij de huidige breinkennis. 80 % van de ontwikkeling van de mens wordt bepaald door omstandigheden. De hersenen zijn plastisch en blijven zich ontwikkelen afhankelijk van omgeving en ervaringen. Je leert met al je zintuigen en het beste in een sociale context.

De bedoeling van Agora

“We doen alleen nog wat goed is voor de ontwikkeling van mensen (kinderen) die Agora-gemeenschap vormen en wat goed is voor de aarde.”

Wat goed is, moeten we samen bepalen en blijft veranderlijk. Goed van morgen is anders dan over een jaar. Welke structuren, wetten en regels horen bij ons goed? En welke breken ons ‘goed’ af? Daar nemen we bewust afstand van.

Ontwikkeling is ont-wikkelen, een omhulsel weghalen, tevoorschijn laten komen; zichtbaar maken van vaardigheden, inzicht, wijsheid, kennis enzovoorts.

De koffers

Een Agoriaanse meester behandelt leerlingen als ouder. Een recept per leerling. Niet richten op kennis maar op het leerproces. De bagage bestaat uit 3 koffers:

1. De diamanten koffer met het liefdevolle hart vol vertrouwen. Jij kunt goed worden, ik ga je erbij helpen, maar je moet het wel zelf leren. Jouw hersenen moeten in actie komen.
2. De gouden koffer vol deskundigheid voor een optimaal leerproces. Kennis van hersenontwikkeling, hoe motiveer je leerlingen, hoe geef je ze zelfvertrouwen, inspireer je, kweek je zelfdiscipline.
3. De loden koffer vol kennis. Pas in te zetten als kind barst van zelfvertrouwen en leert met plezier en intrinsieke motivatie. Mondjesmaat toevoegen en er ontstaat een kernreactie van kennis. Deze koffer zet je in als middel, waar koffer 1 en 2 als doel gebruikt worden. Het gaat om kennis maar de weg naar kennis gaat over nieuwsgierigheid, verwondering en verbeelding.

Gewoonte en angst

Onderwijs bereidt voor op de toekomst, iedereen wil ‘goed’ worden en leren in een sociale context. Hierbij is een coach onmisbaar. Nederland heeft 17 miljoen ervaringsdeskundigen, die het model aan den lijve hebben ervaren. Neurologie heeft ons de laatste jaren nieuwe inzichten gegeven. Hoog IQ is vooral omgevingsafhankelijk. Stimulerende, gezonde, rijke omstandigheden bevorderen de ontwikkeling.

We zijn geconditioneerd dat het systeem gebaseerd op kennisoverdracht goed is, want dat hebben we al zo lang. Zelfs de politiek probeert krampachtig vast te houden aan kennen met verplichte rekentoetsen, kernvakken en verzwaarde examennormen.  Daarnaast is er angst voor het onbekende, een overlevingsmechanisme.  Met dit boek tracht ik de conditionering te doorbreken en de angst voor verandering wat weg te nemen met rationele argumenten.

Agora is het omdoen wat kwam na het omdenken. Daarvoor waren wat zaken noodzakelijk:

– het hebben van ballen

– gezonde boerenverstand

– wetenschappelijke inzichten

– groep mensen die ervoor gingen

– standvastigheid in visie

– absoluut vertrouwen in kinderen

Leren 0.0

Leren is een autodidactische activiteit die in een sociale context plaatsvindt. Normaal gezonde kinderen worden geboren als perfecte autodidactische leermachines. Ze staan aan. Het enige wat je moet doen is de voorwaarden voor dat leren optimaliseren.  En van de uitknop afblijven.

Zelfvertrouwen is de brandstof van autodidactisch handelen. Het is een goede basis voor persoonlijke ontwikkeling. Een kind wat leert lopen valt 1700 keer. Het heeft een enorme drang het zelf te leren. Omdat het in een sociale context gebeurt, zijn stimulerende woorden en applaus van essentieel belang. De spiegelneuronen helpen ook mee om gedrag in de omgeving te kopiëren. Rond 22 maanden begint de ontwikkeling van het taalcentrum in de hersenen.

Jongens en meisjes ontwikkelen zich verschillend. De voorwaarden bepalen de input. Genen hebben maar zeer beperkt invloed op het potentieel. Autodidactisch leren is altijd gebaseerd op de autonomie van de lerende, die als enige kan bepalen of het leren voor hem/haar betekenisvol is. Aansluit bij zijn motivatie.

Lef is ook een belangrijke factor. De laatste breininzichten van het puberbrein laten zien dat zij vaker risicovolle, onbezonnen zaken doen. Zelfoverschatting en overmoed liggen dicht bij zelfvertrouwen en lef. Een laatste belangrijke voorwaarde voor zelfleren is standvastig zijn; je kunt de wereld veroveren, maar je moet het wel zelf doen, doorzetten als het tegenzit. Leren van je fouten.

Geen straf maar dialoog

Ongewenst sociaal gedrag heeft altijd een psychische oorzaak. Straf geven helpt niet. Ga altijd de dialoog aan, biedt een luisterend oor en empathie. Juist de meest lastige leerlingen kunnen je enorm veel leren. Hun signaal is heel krachtig. Zoek naar de oorzaak en weet dat repressie tot niets leidt.

Alleen begrip leidt tot de oplossing.

Vijf werelden

Er zijn vijf verweven werelden die alle de wereld op hun eigen wijze betekenis geven. Ze vormen de essentie van wat we zijn en hoe we kijken. Op het plein (Agora) komen de vijf werelden bij elkaar.

1. Wetenschappelijke wereld (universiteit)
2. Muzische, kunstzinnige wereld (theater/ museum)
3. Maatschappelijke wereld (winkels)
4. Ethische wereld (rechtbank)
5. Spirituele wereld (kerk, tempel)

Ze fungeren als kijkrichtingen dwars door alle onderwijsactiviteiten heen. Hierdoor ontstaat een holistisch wereldbeeld. Elke leervraag kan bekeken worden vanuit alle richtingen. Daarnaast zijn er natuurlijk veel meer werelden, technisch, ontspannen, virtueel, sportief, etc. Deze geven echter niet zozeer filosofische betekenis.

Agile learning

Agoriaanse meesters stimuleren challenges die vanuit alle kijkrichtingen bekeken worden. Zo leren kinderen de wereld als geheel begrijpen. Het leidt tot zingeving. Je pakt iets bij de kern en past daar allerlei perspectieven op toe. Je stelt een leervraag en door de verschillende kijkrichtingen leidt die tot nieuwe deelvragen in alle werelden. Zo ontstaat exponentiële groei aan leervragen.

Door ze analytisch, systemisch af te werken word je steeds beter in leren. Dat heet Agile leren. Je leert je hersenen steeds beter kennen. Je hoeft alleen nieuwsgierig te zijn en je verbeeldingskracht te gebruiken. Zo ontstaat betekenisvol leren, waar motivatie centraal staat in plaats van kennis. Sociaal, spiritueel, stimulerend, niet-voorschrijvend. Het neemt de verandering als uitgangspunt en biedt elk kind optimaal maatwerk.

Einstein zei al: Imagination is more important than knowledge. Niet-weten is dus belangrijker dan weten. Ook Jan Rothmans, hoogleraar transitiekunde en vele (neuro)wetenschappers delen deze mening. Juist omdat de wereld zo snel verandert is uitgaan van niet-weten en het hebben van verbeelding van hogere relevantie dan kennis. Samen leidt dit tot nieuw weten, datgene wat de wereld verder brengt. Herhaling van het bestaande weten houdt je gevangen in de oude wereld. Hij die zich het beste aanpast aan verandering zal overleven (Charles Darwin). We kunnen dus alleen maar constateren dat het reguliere onderwijs kinderen demotiveert door ze vol te stoppen met oude kennis en het is ook nog eens enorm duur en zonder de gewenste resultaten.

Deel 4: Back to the future

Motivatie tot leren

Motivatie tot leren staat centraal, maar kennis is zeer belangrijk. We ondersteunen kinderen naar een volledig autonome leerroute, die uitgaat van de vrijheid van de lerende maar hij is allesbehalve vrijblijvend.  Met behulp van technologie worden de volledige kwaliteiten van kinderen in kaart gebracht; cognitie, leervermogen, leeraanpak, sociaal handelen, burgerschap, lef, concentratie, creativiteit, zelfvertrouwen, zelfdiscipline, etc. Diploma’s zijn dan echt overbodig.

Elk kind dat een vraag stelt staat open voor leren. Stimuleer vragen stellen. Nieuwsgierigheid is de motor van alle leren. Het is de cognitieve vorm van onze wil. Verbeeldingskracht is de brandstof van de nieuwsgierigheid.

Einstein: Als je niet wakker ligt van je dromen, zijn ze niet groot genoeg.

Creativiteit

Creativiteit is een complex neurologisch proces waartoe ieder mens in principe in staat is. Dit kan je alleen ontwikkelen vanuit autonomie. De voorwaarden moeten wel kloppen. Wat nodig is zijn nieuwsgierigheid, verbeeldingskracht, richten op het niet-weten, energie halen uit onzekerheid, lef, standvastigheid, ambitie, hard werken en uiteraard kennis of competentie op het gebied waarin je creatief wilt zijn. Laat je vooral niet remmen door wetten die niet de jouwe zijn, dus wees anarchistisch in je denken. Durf anders te zijn en te denken in transitie.

Spiritualiteit

Spiritualiteit heeft alles te maken met zingeving. Het nastreven van dromen en idealen. Kinderen weten al heel jong wat voor hen zinvol leren is. De ‘why’, het waarom maakt leren zinvol. Het curriculum moet het resultaat zijn van de why. Leren hoeft niet altijd leuk te zijn, maar moet wel altijd zinvol zijn voor de lerende. . Kinderen snappen echt wel dat Engels leren heel handig is om je te redden in de wereld. Door keuzes te maken vanuit zinvolheid ontstaat zelfdiscipline, want de lerende wil kennis tot zich nemen en zal zich daaraan committeren omdat het nuttig is.

De drie uitgangspunten van Catharsia

1. Gezond boerenverstand: inzicht gebaseerd op eeuwenlange empirie
2. Intuïtie van een groep bevlogen meesters, die het beste met kinderen voorhebben
3. Wetenschappelijke bewijzen

Jongens hebben een maximale hersenomvang met 14,5 jaar. Meisjes al met 10,5. De neo-cortex rijpt door tot 27 jaar. Vrouwelijk DNA bevat per cel drie keer meer informatie dan mannelijk.

Elk systeem wat iedereen in een mal wil gieten is een krankjorum gedachtespinsel. De VMBO-leerling bestaat niet. Het is op geen enkel wetenschappelijk inzicht gebaseerd. De ontwikkeling van de mens is sowieso niet puur cognitief, dus een scheiding met praktijkonderwijs is ook een misstap.

Kinderen als groep behandelen is wezenlijk fout. Ouders hebben een recept per kind. Elk kind wordt ongelijk behandeld. Dat zou het onderwijs ook moeten invoeren. Vroeger was dat niet organiseerbaar maar tegenwoordig is het met de mogelijkheden van de ICT een fluitje van een cent. Nergens ter wereld bestaat deze scheiding in het onderwijs. Het bevordert segregatie.

Meesters kunnen vertrouwen op hun intuïtie; hun direct-weten. Binnen ons systeem stellen we eisen aan leerlingen terwijl we eigenlijk wel weten dat het het beste zou zijn als kinderen leren eisen te stellen aan zichzelf. Spreek je vertrouwen uit en volg het recept wat het beste bij elke individuele leerling past. De primaire omstandigheden van veiligheid, sociale contacten en liefde zijn basisvoorwaarden waaraan eerst moet worden voldaan voordat iemand zich goed kan ontwikkelen. Meesters nemen tijd en ruimte om hierin te ondersteunen.

De wetenschappelijke merites

Neurologie
Recente ontwikkelingen in de neurologie tonen aan dat iedereen op eigen wijze leert, hersenen rijpen tot 27, jongens en meisjes zich verschillend ontwikkelen en DNA veel minder bepalend is dan vroeger gedacht.

We weten dat in het tijdperk van niet-weten het van belang is om onze creativiteit te ontwikkelen, terwijl we in het regulier onderwijs leerlingen massaal voorprogrammeren op één manier van denken die vooraf bepaald wordt. Een vorm van gehoorzaamheid die de autonomie en het vrije denken fundamenteel aantast en de motivatie doodt.

De opbouw en ontwikkeling van de hersenen is de afgelopen 10.000 jaar niet veranderd dus gaan we terug naar het leren 0.0, de parental approach.

Technologie
Via internet kunnen kinderen connectie maken met de collectieve hersenkwab van de mensheid, wat informatie betreft. Kinderen hebben voor pure kennisoverdracht liever een robot dan een meester. Maar voor vertrouwen en inspiratie willen ze juist wel de meester.

Bij maatwerk per individu en verantwoordelijkheid bij het lerende individu is het mobieltje een zegen en geen ramp. Technologie maakt agile learning juist mogelijk. In de nabije toekomst zullen robots met algoritmes alle kwaliteiten van de lerende in kaart kunnen brengen, veel accurater en diverser  dan nu op het eindexamen gebeurt.

Economie
De kosten om de schade te herstellen die het huidige onderwijssysteem jaarlijks zelf veroorzaakt zijn van epische omvang en lopen in de tientallen miljarden per jaar. In het Agoramodel is de docent-leerling verhouding 1:10,5 tegenover 1:18 in het reguliere onderwijs. Dat is 17 leerlingen per meester in plaats van klassen van 30 (x 8 klassen= 240 leerlingen). Binnen dezelfde financiering! Schoolmaterialen kunnen ook aanzienlijk goedkoper als niet iedereen verplicht dezelfde methodes moet volgen. Alle examenkennis is overigens vindbaar op internet, gratis.

Psychologie, pedagogiek
Door leerlingen zelfvertrouwen en actuele feedback te geven ontstaat een positief leerklimaat, wat gunstig is voor de lerende. Het kan volledig de demotiverende toetsen vervangen. Fouten maken is een feestje, want dan heb je wat geleerd. We leren kinderen dat ze zelf de wereld kunnen veroveren, autonoom, door zelfdiscipline te ontwikkelen.

Gebrek aan motivatie is de grootste bedreiging voor ons huidige onderwijs.

Sociologie
Agora onderwijs maakt zich niet schuldig aan segregatie, want ieder is uniek en waardevol. Alle kinderen worden hoogbegaafd geboren en er is geen onderscheid tussen kennen en kunnen. Er bestaat geen hoog en laag onderwijs, ieder ontwikkelt zijn unieke talenten. Leren in teams zou verplicht moeten zijn, het is een absolute must voor het leren in deze eeuw, want we zijn sociale wezens en functioneren het beste als we van betekenis zijn voor anderen.

Filosofie
Het gezonde boerenverstand is een empirische vorm van filosofie. Meesters voeren de socratische dialoog; het loskomen van geconditioneerd denken en komen tot nieuw-denken. Wetenschappers zijn het over één ding eens: filosofie zou bovenaan moeten staan bij vele vraagstukken die de moderne wereld met zich meebrengt. Door de exponentiele groei van technologie zal er een enorme versnelling van verandering in de wereld ontstaan. Elke ontwikkeling ontsluit een nieuw potentieel. Leven en leren zijn geen verschillende grootheden. Filosofie wordt steeds wezenlijker omdat het gaat over zingeving.

Onderwijskunde
Individuen kunnen alleen zelf bepalen wat voor hen betekenisvol is. De gemiddelde leerling vindt school saai, want het is totaal niet zinvol voor hen. Waarom komt geen enkele leerling of docent in opstand tegen dit zinvolle systeem? Omdat we blijkbaar zo geconditioneerd zijn dat we het normaal zijn gaan vinden dat leren lijden is.

Transitiekunde
Verbeeldingskracht is de basis van alle ontwikkeling. Kinderen zijn autodidactische lerende individuen en je moet vooral van de uitknop afblijven. We leven in een verandering van tijdperk. De wereld gaat definitief anders worden. Tijdens de transitie heerst chaos en tweestrijd tussen behoudende en vernieuwende partijen. Die polarisatie is nodig om tot een nieuwe orde te komen in alle fronten in de samenleving. We zijn geneigd lineair te denken maar door de technologie gaat de wereld exponentieel veranderen.

Vooruitdenkenden moeten zich verzamelen en verbinden; de coalition of the willing. Verkondig je boodschap. De kern is absoluut vertrouwen hebben in de ontwikkelingskracht van jongeren. Stop geen energie in mensen, groeperingen en instituten die niet mee willen naar de nieuwe wereld. Die slapen nog. Laten ze maar slapen.

Leraar: De persoon die alle wetenschappelijke inzichten verbindt tot een effectieve werkbare manier van handelen en denken voor de lerende. De bemiddelaar tussen de wereld en de lerende (net als de ouders overigens). De wijze rups, die bemiddelt met de vlinder(evolutionair verder dan de rups)  hoe hij zijn weg kan vinden in de complexe wereld, door vragen te stellen: wat heb je nodig? Hoe kan ik je helpen?. Daarmee overstijgt hij zijn taak tot kennisoverdrager in een bepaald vakgebied. Die kinderen vanuit een holistische benadering tegemoet treedt, vanuit absoluut vertrouwen in de perfecte leermachine en vanuit onvoorwaardelijke liefde voor het kind. Die leraar is zijn gewicht in goud waard.

De grootste invloed van leerresultaten van kinderen is overigens de thuissituatie. Als daar dus dingen mis gaan, is het de taak van school om die leemte enigszins op te vullen. Het gevoel deel uit te maken van een familie draagt enorm bij als het geluksgevoel. De leraar

Deel 5: Agora in de praktijk

Begin bij de droom van iedere leerling. Hij bepaalt zelf WAT hij leert, zijn curriculum, zijn reisdoel.
De meester gaat over het HOE. De reis ernaartoe. Hij wijst de weg, geeft richting. Geeft feedback op het proces en inspireert, ontsluit werelden en deelt zijn passie. Hij helpt bij het leren en waakt voor gevaren, maar geeft de indruk dat de leerling het allemaal zelf doet.

Met het huidige onderwijs ontnemen we kinderen hun dromen. Daarom is de detox nodig, de catharsis. Om los te komen van de geïnstitutionaliseerde gedachten in ons denken. De conditionering die de laatste tweehonderd jaar is vastgeroest in onze hersenen, dat kennis de mens verheft. Dat de meester deze kennis in gecatalogiseerde vakken moet overdragen aan en toetsen bij de leerling, omdat dat al jaren zo gaat. Hoe komen we los van deze onzin?

Recent neurologische inzichten dat elk brein anders leert ontkrachten meteen deze manier van kennis oplegging. Het leren zou centraal moeten staan, niet de kennis zelf. Er moet sprake zijn van volledige autonomie van de lerende. Je bent uniek en anders dan anderen en bepaalt dus je eigen weg, maar wel altijd binnen een sociale context. Het werkt alleen zolang je de autonomie van de ander niet schaadt. Autonoom leren richt zich altijd op de ander en is een spirituele (zinvolle) sociale leervorm. Het staat dus haaks op narcisme.
Autonoom leren is ook niet vrijblijvend. Het vergt een dwingende structuur. De lerende is vrijer in de keuzes van de leervragen en ook in de organisatievorm en de leerlocatie.

Er is veel meer reflectie op het leren en de ontwikkeling van de metacognitie, van het leerinzicht en de leerdiscipline is veel krachtiger. Dat lukt alleen op een hele gestructureerde manier. Constante feedback vooraf, tijdens en na het leerproces die to-the-point en actueel is, zorgt voor meer structuur dan het huidige schoolsysteem met zijn toetsmomenten.

Resultaten van autonoom leren: kinderen staan hun mannetje, zijn kritisch en kunnen goed voor zichzelf opkomen. Ze weten hoe ze moeten leren en hebben zelfvertrouwen en lef.

Vanuit autonomie begint de ontwikkeling van de wil. Leven en leren zijn synoniem. Het leven is een zoektocht naar je authentieke zelf.

Uitgangspunten van de detox

1. Agora is een leefgemeenschap met onderling vertrouwen. Iedereen is even belangrijk.
2. Je gaat zelf leren, wij leren jou niets. Het zijn jouw hersenen. Jij moet ze voeden.
3. We maken afspraken hoe we met elkaar omgaan. Sociale wetten gebaseerd op respect.
4. We behandelen kinderen ongelijk! Met ieder een eigen uniek leerrecept
5. Autonoom leren vergt veel zelfdiscipline. Iedereen die wil, kan de wereld veroveren.
6. Je moet een plan hebben voor je leven. Wat wil je? Welk doel heb je? Waar ga je voor?
7. Je bent niet voor jezelf op de wereld maar voor de ander. Leer die ander goed kennen.
8. Meesters zijn er om jou te helpen en inspireren.
9. Kennis van hoe je brein werkt is essentieel. Leren is hersenwerk
10. De wereld en het universum zijn één geheel. Je kunt niet zonder die samenhang. Wees nieuwsgierig naar alles, dan oriënteren, laten inspireren en daarna specialiseren.

Leren start vanuit interesse. Als je weet hoe je goed moet leren, kun je later alles leren. Begin dus met de lekkerste hapjes. Wat wil je het liefste leren?

Tijdbalk ontwikkeling kinderen

0-2 jaar positieve hechting: leren vertrouwen op onvoorwaardelijke liefde en zorg van sociale omgeving (ouders/ verzorgers).

2-4 jaar kleuteren: vanuit verwondering en nieuwsgierigheid autonoom leren (eigen wil krijgen). Onbegrensde manier van spelen. In het huidige systeem start hier de conditionering al: we worden onderdeel van een groep en verliezen langzaam een deel van onze identiteit.

4-20 jaar Schoolperiode: Via curricula en didactische voorschriften wordt voor jou bepaald wat jij zult gaan leren en hoe dat gemeten wordt in toetsen en examens. Twintig jaar lang ontnemen ze je al je autodidactische kwaliteiten, en dan gooien ze je in het diepe met een diploma en zeggen ze: “Gebruik je autodidactische kwaliteiten, verover de wereld en blijf een leven lang autodidactisch leren.” Juist die jaren tussen 4 en 27 zijn zo belangrijk voor de ontwikkeling van je prefrontale cortex.

25-35 jaar Periode van onzekerheid. Komen tot je ware zelf heb je nooit geleerd. We raken onzeker, in de war, depressief, een op de drie relaties loopt stuk, je hebt geen idee wat je wilt of wie je bent. En de samenleving verandert ook nog eens drastisch snel. Daar ben je in het onderwijs totaal niet op voorbereid. Je staat er alleen voor en dat valt velen erg zwaar. Kijk maar naar de burn-out cijfers.

Oplossing: laat kleuteren van 0 tot 27! Autonoom handelen, fouten maken, verwondering gebruiken, interesse ontdekken, verbeeldingskracht ontwikkelen, leren omgaan met twijfel en onzekerheid, motivatie gebruiken als je ontwikkelkracht. Dan zul je merken dat je je hele leven wilt blijven kleuteren.

Ieder mens heeft een streven tot zelfontplooiing, ik wil goed doen, ik wil ertoe doen.

Taak van de leraren

Leraren worden coaches die als eerste taak hebben ervoor te zorgen dat kinderen barsten van het zelfvertrouwen. Als kinderen sociaal ongewenst gedrag vertonen is het aan de pedagoog om het kind weer wenselijk sociaal gedrag te laten vertonen, door de leerling uit te nodigen om het limbisch systeem te verlaten en minder primitief te reageren. Je hebt een keuze om vanuit je neo-cortex te reageren. De leraar doet voor hoe dat moet. Gaat de dialoog aan en geeft het goede voorbeeld. Een puber denkt niet, een puber voelt. Die heeft daar dus veel hulp bij nodig.

Angst en onbehagen doen ook een appel op het limbisch systeem. Tracht je leerlingen te verleiden hun neocortex vaker te gebruiken. Omhels de onzekerheid van morgen. Hij geeft energie aan je groei. De leraar is de sleutel tot ontwikkeling. Niet de methodiek of het systeem. Hij laat voorbeeldgedrag zien, stelt vragen en geeft vertrouwen.

Leerling scheldt leraar uit. Leraar reageert: Waarom zeg je dat? (reflectie) in plaats van boos worden of de les uit zetten. Schelden is een pedagogische kans. Een cadeautje. Duidelijk datje de leerling raakt, er is een disbalans en jij kunt helpen die op te lossen. Wees de sherpa en zorg dat de leerling zijn top bereikt. Als een kind niet tot leren komt is dat nooit zijn schuld. Er is dan ergens een blokkade of trauma, waarbij de meester eerst gaat helpen het kind weer terug te brengen in zijn persoonlijke power.

Dagritme Agora

Tussen 8.00 en 9.00 uur Overleg Agoriaanse meesters.
Om 9 uur komen de leerlingen op school (uitslapen past beter bij natuurlijk ritme pubers).
Dagstart: familie gaat in debat/ dialoog; leren luisteren, argumenteren, elkaar beter leren  kennen, wat gebeurt er is de wereld? Soms mogen kinderen thema inbrengen.
9.30 uur leerlingen werken aan hun challenges, gaan naar Masterclasses of gaan sporten. Day kan in of buiten het gebouw zijn, of op een zelfontworpen werkplek. Challenges mogen individueel of samen worden gedaan. In de challengemonitor wordt alles in digitale portfolio’s vastgelegd in het leerlingvolgsysteem. Elk kind heeft elke week een half uur een vierogengesprek met de schoolvader/moeder. Hier leren kinderen analyseren, reflecteren en eventueel leerdoelen bijstellen. Niets op aarde is niet interessant genoeg om te onderzoeken. Het maakt niet uit wat je leert, alleen dat je leert. Er bestaan geen verkeerde leervragen.
12.15 – 12.45 uur  middagbreak
Na de middagpauze is er Peace & Silence; tijd voor rust, slapen, mediteren, lezen. Nu zijn digitale middelen verboden. De schooldag eindigt voor de kinderen om 14.30 uur.
De Agoriaanse meesters hebben dan nog tot 16.30 uur overleg. Niemand heeft thuiswerk, iedereen doet alles op school, ook nakijkwerk.

Challengemonitor

Challenges hebben vaste onderdelen, die worden vastgelegd in de challengemonitor.
Agile learning is gebaseeerd op scrumtechnieken en geformuleerd in het Engels.
Preparation:
WHY, waarom wil ik dit onderzoeken. Doelgericht zijn. Zingeving. Covey: van doel naar doel jezelf blijven ontwikkelen.
Together with…. Met wie ga je de challenge doen, alleen mag uiteraard ook.
Definition of done (this is done when) werk doelmatig en volgens een plan. Dit versterkt de zelfdiscipline en analytische benadering.

Execution:

situation report; dit is een verslag van hoe het leerproces is verlopen. Online, gesprekken, interviews, onderzoek, etc.

Footprint:

sources, time management; welke bronnen heb je gebruikt en hoe veel tijd heb je besteedt aan de leervragen.

Review:             

terugkijken op het gehele proces inclusief de feedback van de meester. Toeval, plotselinge verwondering, experiment, chaos; in alles kan leren ontstaan.

In de digitale voortgangsmonitor zijn de vaardigheden van Agora benoemd. Hierdoor krijg je inzicht in de ontwikkeling van de vaardigheden van kinderen.

Habits of Agora (ontwikkeld door Agora Leerlingen die nu Egodact hebben opgericht)
– own your development/ growth
– discover & orientate
– connect
– communicate
– reflect
– research
– share

Leerlingen beoordelen zelf waar ze zijn in hun habits en de meester doet dat ook. Waar ze het eens zijn hoeft weinig besproken te worden. Waar ze uit elkaar liggen wordt gesproken over over- of onder-schatting en waar extra aandacht aan kan worden besteedt. De monitoren dragen bij aan het meest passende onderwijs dat je kunt bedenken, waarbij de leerling absoluut maatwerk wordt geboden in een sociale context. Leerlingen werken aan 5 tot 10 challenges tegelijk.

Masterclasses

Er worden allerlei facultatieve masterclasses aangeboden, waarvoor leerlingen zich bij interesse kunnen inschrijven. Deze worden verzorgd door ouders, oud-leerlingen of genodigden, die dit allen pro-deo doen vanuit eigen passie en betrokkenheid.

Vier keer per jaar zijn er community avonden waarop leerlingen ouders en meesters elkaar ontmoeten en projecten en onderzoeken worden gepresenteerd.

Autonomie in het leren

Leerlingen hebben autonomie over hun leren. De meesters hebben dat ook. De groep meesters is een autonoom lerend team. Zij hanteren de challengemonitor ook voor hun eigen leerproces. Er is sprake van vrijheid van de meester, maar wel binnen de visieafbakening. Meesters zijn dus ook streng in de leer. Het team regelt alles zelf, ook de onderlinge vervanging bij afwezigheid. Ook financieel; ze kunnen het vaste budget vrij besteden. Kinderen krijgen allen een gratis Chromebook die ook mee naar huis en op vakantie mag. Ook hun mobiel mag gebruikt worden tijdens de studie. Omdat er geen traditionele leermethodes zijn, scheelt dat een heleboel kosten en kunnen gelden op een autonome manier besteed worden.

Eigen werkplek

Leerlingen creëren hun eigen werkplek. De vier milieus waarin leerlingen bewegen zijn allen leeromgeving: thuis, school, maatschappij (straat) en het virtuele milieu. Leven = leren en gebeurt overal. Probeer je zo goed mogelijk thuis te voelen op je leerplek. Bouw alleen of samen met je schoolgezin een aantrekkelijke, inspirerende contextrijke leeromgeving. Deze stimuleert ook de verbeeldingskracht.

Deel 6: Utopia

Door al mijn ervaringen ben ik tot het inzicht gekomen dat je maar op een manier echte verandering in het onderwijs kunt realiseren. Dat is het bestaande model compleet achter je laten. Met mensen met lef, die willen vallen en opstaan, hun fouten vierend het nieuwe leren willen invoeren.
Een beetje veranderen heeft geen zin, dat lijdt tot veel stress en demotivatie. Je kunt niet half zwanger zijn. Met kleine beetjes is er te weinig lef, te veel angst en te veel vasthoudendheid aan het oude. Het roer moet 180 graden om.

De 10 geboden van innovatietrajecten

1. Stel een kleine groep innovators samen, kwaliteit zit in kleine groepen. Te veel mensen geeft vlees noch vis. Mensen met lef, verbeeldingskracht, creativiteit, passie, deskundigheid en vastberadenheid die echt willen pionieren in de verandering.
2. Zorg dat deze mensen gedreven en innovatief zijn.
3. Zij krijgen mandaat van de leiding (bestuur, directie)
4. Ze worden gefaciliteerd door de leiding in tijd, geld, wetenschappelijke ondersteuning
5. Ze stellen een sterke visie vast, in steen gebeiteld. De constitutie van de innovatie.
6. Wie wil mag mee, coalition of the willing, twijfel hebben mag, teamdenkkracht is hoger dan de som van de losse denkers
7. Weerstand mag, vallen en opstaan hoort erbij.
8. Iedereen krijgt volledige autonomie zolang het past binnen de visie
9. Bij tegenslag laven we aan onze visie
10. We zijn altijd non-conformistisch, anarchistisch waar nodig en overtuigend standvastig.

Utopia 2020

Ik hoop dat scholen snel verdwijnen en plaats maken voor sociale leeromgevingen. Centraal staat de ontwikkeling van kinderen van o tot 27 jaar. Crèche is ook onderdeel van de community. Het draait erom dat jongeren zich zinvol ontwikkelen met maximale aandacht voor verbeelding en nieuwsgierigheid. We zijn het best gebaat bij groepen van 150 tot 200 personen. Er ontstaan dus vele communities. Deze werken samen en leren van elkaar. Technologie ondersteunt de ontwikkeling.

We doen alleen nog wat goed is voor de ontwikkeling van mensen en van de aarde. Dit behoeft constante reflectie en is nooit klaar. De transitie naar een nieuwe wereldorde is in volle gang.

Nawoord

Aanrader is het filmpje van DWDD van Robbert Dijkgraaf: maximaal inzetten op nieuwsgierigheid. Die kan ik van harte aanbevelen.

Nobelprijzen zijn een combinatie van verbeeldingskracht en kennis. Kennis zonder verbeeldingskracht betekent banale herhaling van het verleden.

Ieder mens heeft een eigen perceptie van de werkelijkheid. Ik kan leraren begrijpen die angst hebben voor het onzekere, omdat zij gewend zijn aan structuur, kaders en analytisch denken. Maar dit is schijnzekerheid die de vooruitgang blokkeert. De beste leraar maakt zichzelf overbodig.

Pedagogisch handelen is het spelen van een spel, meer dan het voeren van een strijd. De leerling bepaalt de regels van het spel. Hij mag alle middelen inzetten. Meesters gebruiken alleen professionele tactieken, géén straffen en kunnen het spel nooit verliezen omdat ze altijd rekening houden met de groei van leerlingen. Als de pedagoog het spel verliest, wint de leerling, wat zijn zelfvertrouwen sterkt. Lastige leerlingen en kritische onderwijsmensen zijn de grootste leermeesters. Blijf positief en sta voor je visie.